Is Home Education Reaching an All-Time High in Wales?

Mae addysg gartref yn cynyddu'n gyflym yng Nghymru, gyda nifer y plant sy'n derbyn addysg gartref yn cyrraedd 7,176 yn y flwyddyn academaidd ddiwethaf. Mae'r ffigyrau hyn yn dangos twf sylweddol dros y ddegawd ddiwethaf, yn enwedig wedi'r pandemig, gyda Llywodraeth Cymru yn cydnabod yr hawl i addysgu gartref. Mae rhai teuluoedd, fel y teulu o Fro Morgannwg, yn dewis yr opsiwn hwn oherwydd heriau yn y system ysgolion.

Last updated: 25 October 2023 (BST)

Key Takeaways

• Mae nifer y plant sy'n derbyn addysg gartref yng Nghymru wedi cynyddu'n sylweddol i 7,176.
• Mae'r cynnydd hwn yn bennaf oherwydd heriau yn ysgolion, gan gynnwys iechyd meddwl a diffyg cefnogaeth.
• Mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod yr hawl i addysgu gartref, ac mae awdurdodau lleol yn gorfod sicrhau addysg addas.
• Ceredigion yw'r awdurdod lleol gydag y gyfradd uchaf o addysg gartref, sef 32.6 o bob 1,000 o ddisgyblion.
• Mae mwy na 97% o blant sydd yn derbyn addysg gartref yn dioddef o anghenion dysgu ychwanegol.

Y Cynnydd yn y Rhifau

Mae'r ffigyrau am addysg gartref yng Nghymru wedi gweld cynnydd dramatig dros y blynyddoedd diwethaf. Yn 2014/15, roedd dim ond 1,399 o blant yn cael eu haddysgu gartref, ond erbyn 2018/19, roedd y ffigwr wedi cyrraedd 2,517. Mae'r cynnydd hwn yn parhau, gyda 15.3 o bob 1,000 o ddisgyblion yn derbyn addysg gartref yn 2024/25.

Mae'r cynnydd yn ffigyrau yn adlewyrchu newid mewn agweddau tuag at addysg gartref, gyda llawer o deuluoedd yn teimlo'n gorfod gwneud y dewis hwn oherwydd anawsterau yn y system ysgol. Mae Llywodraeth Cymru wedi cydnabod y newid hwn, gan ddweud: "Er mai mynychu'r ysgol sydd orau i'r rhan fwyaf o blant, rydym yn cydnabod yr hawl i addysgu gartref."

Pwysigrwydd Addysg Gartref

Mae addysg gartref yn cynnig llawer o fuddion, yn enwedig i blant sydd â phroblemau dysgu neu iechyd meddwl. Mae Meinir, mam i Mali, sydd â dyslecsia, yn tynnu sylw at sut mae addysg gartref wedi newid bywyd ei merch. "Mae hi lot hapusach ac yn fwy hyderus," meddai. "Mae safon y gwaith wedi mynd lan ac mae hi'n deall pethau." Mae'r modd y gall rhieni ddarparu addysg a chyfarwyddyd yn addas ar gyfer anghenion eu plant yn hanfodol.

Heriau yn y System Ysgolion

Mae llawer o deuluoedd yn teimlo bod y system ysgolion yn methu â darparu'r gefnogaeth sydd ei hangen arnynt. Mae Kate Gibson, un o sefydlwyr Crossroads, sy'n cynnig addysg gartref, yn nodi bod ysgolion yn lle prysur a bod nifer o blant â diagnosisau ar y sbectrwm awtistig yn cynyddu. Mae hyn yn golygu bod ysgolion yn gorfod ymdrechu i ddarparu cymorth digonol, sy'n anodd iawn.

Yn ogystal, mae llawer o blant, yn enwedig y rhai sydd â phroblemau iechyd meddwl, yn teimlo'n anodd ymdopi yn yr ysgol, gan arwain at orfodaeth i deuluoedd chwilio am opsiynau addysg gartref. Mae Rocio Cifuentes, Comisiynydd Plant Cymru, yn dweud bod llawer o deuluoedd yn teimlo mai addysg gartref yw'r "unig opsiwn".

Cyfrifoldeb yr Awdurdodau Lleol

Mae gan awdurdodau lleol ddyletswydd gyfreithiol i sicrhau bod pob plentyn yn derbyn addysg addas, waeth beth yw'r sefyllfa. Mae hyn yn cynnwys sicrhau bod plant sydd wedi eu tynnu allan o'r ysgol yn derbyn y gefnogaeth a'r adnoddau sydd eu hangen arnynt. Mae Llywodraeth Cymru wedi cydnabod pwysigrwydd hyn, gan ddweud y bydd angen mwy o gyllid i sicrhau bod plant yn derbyn y gefnogaeth gywir.

Y Dyfodol ar gyfer Addysg Gartref

Wrth edrych i'r dyfodol, mae'n debyg y bydd y nifer o blant sy'n derbyn addysg gartref yn parhau i gynyddu. Mae llawer o deuluoedd yn gweld hyn fel opsiwn mwy hyblyg a phleserus i'w plant, yn enwedig os ydynt yn teimlo nad yw'r system ysgolion yn addas iddynt. Mae Llywodraeth Cymru yn gobeithio y gallant ddatblygu strategaethau i gefnogi teuluoedd sy'n dewis addysgu gartref, gan ddweud: "Mae'n bwysig i ni wneud yn siŵr bod pob plentyn yn derbyn y gefnogaeth gywir."

Felly, Beth yw'r Canlyniadau?

Mae addysg gartref yn cynnig manteision ac anawsterau. Mae llawer o deuluoedd yn gweld cynnydd yn hyder a phrofiadau positif o addysg, tra mae eraill yn wynebu heriau yn y broses. Mae'n bwysig i awdurdodau lleol a Llywodraeth Cymru barhau i ddatblygu strategaethau i gefnogi'r teuluoedd hyn, gan sicrhau bod pob plentyn yn cael addysg o safon.

FAQs

Beth yw addysg gartref?

Mae addysg gartref yn broses lle mae rhieni yn dewis addysgu eu plant gartref yn lle mynychu ysgol. Mae hyn yn gallu cynnwys gweithgareddau fel dysgu gyda thiwtorau neu trwy dechnoleg.

Pam mae teuluoedd yn dewis addysg gartref?

Mae teuluoedd yn dewis addysg gartref am nifer o resymau, gan gynnwys anghenion dysgu ychwanegol, iechyd meddwl, a'r awydd i ddarparu addysg fwy hyblyg a phersonol.

Pa gyfrifoldeb sydd gan awdurdodau lleol?

Mae gan awdurdodau lleol ddyletswydd gyfreithiol i sicrhau bod pob plentyn yn derbyn addysg addas, gan gynnwys darparu cefnogaeth i'r rhai sydd wedi eu tynnu allan o'r ysgol.

Mae cymaint o blant yn derbyn addysg gartref yng Nghymru?

Mae'r ffigyrau diweddar yn dangos bod 7,176 o blant yn derbyn addysg gartref yng Nghymru, gyda'r gyfradd yn cynyddu bob blwyddyn.

Beth yw'r manteision o addysg gartref?

Mae manteision addysg gartref yn cynnwys hyblygrwydd mewn dysgu, gwell hyder mewn plant, a'r gallu i addasu'r dulliau dysgu i weddu i anghenion unigol.