Who Was the Man Who Discovered Tutankhamun in Egypt from Carmarthen?

Mae mwgwd angladdol aur Tutankhamun, a ddarganfuwyd yn 1922, yn un o'r darganfyddiadau archaeolegol mwyaf arwyddocaol yn hanes yr Hen Aifft. Mae'r darganfyddiad hwn, a gynhelir yn Amgueddfa Eifftaidd Cairo, yn parhau i ddiddori pobl ledled y byd, ac mae'n hanfodol i ddeall diwylliant a hanes Egypt. Mae Harold Jones, gŵr ifanc o Gaerfyrddin, yn chwarae rôl hanfodol yn y darganfyddiad hwn, er nad yw ei enw mor adnabyddus â rhai eraill fel Howard Carter.

Last updated: 06 October 2023 (BST)

Allweddol i Ddarganfyddiad Tutankhamun

• Dod o hyd i fedd Tutankhamun yn 1922 gan Howard Carter.
• Harold Jones, gŵr o Gaerfyrddin, a chwaraeodd rôl bwysig yn y darganfyddiad.
• Mae'r mwgwd aur yn un o'r arteffactau mwyaf nodedig a ddarganfuwyd.
• Mae'r arddangosfa am Harold Jones ar agor yn Amgueddfa Sir Gâr tan 2025.
• Mae'r darganfyddiad yn cynnig mewnwelediadau pwysig i ddiwylliant yr Hen Aifft.

Y Darganfyddiad a'i Hanes

Ym 1922, daeth Howard Carter, archaeolegydd o Loegr, i'r amlwg gyda darganfyddiad eithriadol yn Nyffryn y Brenhinoedd. Roedd y beddrod a ddarganfuwyd yn cynnwys dros 5,000 o greiriau a oedd wedi bod yn guddiedig am dros 3,000 o flynyddoedd. Mae'r darganfyddiad hwn wedi newid ein dealltwriaeth o ddiwylliant a chrefydd yr Hen Aifft, yn ogystal â'n gwybodaeth am fywyd a marwolaeth yn yr amser hwn.

Harold Jones: Gŵr Anghofiedig

Er nad yw enw Harold Jones yn cael ei gydnabod yn aml yn y stori am darganfyddiad Tutankhamun, roedd yn chwarae rôl hanfodol yn y broses o ddarganfod y beddrod. Ganwyd Jones yn Barnsley ym 1877, ond symudodd ei deulu i Gaerfyrddin pan oedd yn blentyn. Roedd ei rieni'n artistiaid, a derbyniodd ysgoloriaeth i'r Coleg Celf Brenhinol, ond cafodd ei bywyd ei newid pan gafodd ei daro â thiciad.

Y Mwyafrif o'i Fywyd

Ar ôl y salwch, penderfynodd Jones ymuno â John Garstang, archaeolegydd arbenigol, a dechreuodd weithio yn Nyffryn y Brenhinoedd. Mae'n debygol bod ei waith yn y maes hwn wedi arwain at darganfyddiadau pwysig, gan gynnwys modrwyau a chreiriau a oedd yn gysylltiedig â'r pharo ifanc Tutankhamun.

Y Darganfyddiad a'i Gwerth

Mae darganfyddiad bedd Tutankhamun yn cynnig gwybodaeth hanfodol am ddiwylliant yr Hen Aifft. Mae'r arteffactau a ddarganfuwyd yn y beddrod, gan gynnwys y mwgwd aur, yn cynnig mewnwelediadau i arferion crefyddol, diwylliannol ac economaidd yr amser. Mae'r darganfyddiad hefyd wedi arwain at ddiddordeb cynyddol mewn archaeoleg ac Eifftoleg.

Y Mwgwd Aur

Mae'r mwgwd angladdol euraidd, a ddarganfuwyd yn y beddrod, yn un o'r arteffactau mwyaf nodedig yn y byd. Mae'n cynnwys deunyddiau fel aur, a'i ddelwedd sy'n cynrychioli'r pharo, yn adlewyrchu'r pwysigrwydd a roddwyd i fywyd ac angau. Mae'r mwgwd hwn wedi dod yn symbol o lewyrch a phŵer yr Hen Aifft.

Diwylliant a Chrefydd

Mae'r darganfyddiad yn rhoi gwybodaeth fanwl am grefydd yr Hen Aifft, gan ddangos sut yr oedd y pharo'n cael ei addoli a'r creithiau a'r arferion a oedd yn gysylltiedig â'r angau. Mae'r darganfyddiadau yn rhoi gwybodaeth am sut roedd y pharo'n cael ei baratoi ar gyfer bywyd ar ôl marwolaeth.

Y Mynyddoedd a'r Heriau

Mae'r gwaith archaeolegol yn Nyffryn y Brenhinoedd yn gysylltiedig â nifer o heriau. Roedd Harold Jones a'i gydweithwyr yn wynebu peryglon o'r fath, fel pobl yn ceisio dwyn arteffactau neu fynd i mewn i'r beddau yn anghyfreithlon. Mae hyn yn dangos y peryglon a'r anawsterau y mae archaeolegwyr yn eu hwynebu yn ystod cloddiau.

Legacy Harold Jones

Er nad oedd Jones yn byw i weld y darganfyddiad, mae ei gyfraniad i archaeoleg yr Hen Aifft yn parhau i gael ei gydnabod heddiw. Mae plac goffa a phrosiectau arddangos yn ceisio sicrhau'r cof am ei waith. Mae'r Athro Joann Fletcher yn credu y gallai Jones fod wedi darganfod y bedd cyn Carter, pe byddai wedi byw ychydig yn hirach.

Arddangosfa yn Amgueddfa Sir Gâr

Mae arddangosfa arbennig o'r enw "Archwiliwch yr Hen Aifft: Stori Harold Jones" yn digwydd yn Amgueddfa Sir Gâr, Abergwili, tan 28 Medi 2025. Mae'r arddangosfa hon yn ceisio rhoi sylw i'r gwaith a wnaed gan Harold Jones a'i gyfraniad i darganfyddiad Tutankhamun.

FAQs

Pryd ddarganfuwyd bedd Tutankhamun?

Darganfuwyd bedd Tutankhamun ym mis Tachwedd 1922 gan Howard Carter, a oedd yn cloddio yn Nyffryn y Brenhinoedd.

Pa mor bwysig yw'r darganfyddiad?

Mae'r darganfyddiad yn un o'r darganfyddiadau archaeolegol mwyaf pwysig, gan ei fod yn cynnig mewnwelediadau i ddiwylliant a chrefydd yr Hen Aifft.

Pwy yw Harold Jones?

Harold Jones oedd archaeolegydd o Gaerfyrddin a chwaraeodd rôl bwysig yn y broses arweiniol i ddarganfod bedd Tutankhamun, er nad yw ei enw mor adnabyddus.

Ble gallaf weld arteffactau o'r darganfyddiad?

Mae arteffactau o'r darganfyddiad yn cael eu harddangos yn Amgueddfa Eifftaidd Cairo, yn ogystal â'r arddangosfa "Archwiliwch yr Hen Aifft" yn Amgueddfa Sir Gâr.

Pam nad yw enw Harold Jones yn cael ei gydnabod yn aml?

Er ei fod wedi chwarae rôl bwysig, mae hanes yn aml yn canolbwyntio ar y darganfyddiadau mawr a'r bobl sydd wedi gwneud y darganfyddiadau hynny, fel Howard Carter.

Mae stori Harold Jones yn enghraifft o'r cyfraniadau a wnaed gan unigolion llai adnabyddus i archaeoleg, a'r pwysigrwydd o gofio'r rhai sydd wedi helpu i ffurfio ein dealltwriaeth o'r gorffennol. Beth arall allwn ni ddysgu o hanes yr Hen Aifft? #Tutankhamun #HaroldJones #Eifftoleg