Should Welsh Language Support Services for the Dying Be Available?

Mae'r Farwnes Smith, Aelod Plaid Cymru o Dŷ'r Arglwyddi, wedi mynegi pryder am effaith cyfansoddiadol y bil cymorth i farw ar Gymru, gan ddadlau y dylai gwasanaethau cymorth o'r fath fod ar gael yn y Gymraeg. Mae hi'n pwysleisio'r pwysigrwydd o allu trafod materion sensitif fel hyn yn eu mamiaith, gan ei bod yn hanfodol i'r rhai sy'n ei drafod gyda meddygon.

Last updated: 23 October 2023 (BST)

Y pryderon am gymorth i farw yn Gymraeg

Mae cymorth i farw yn faes sensitif sy'n codi llawer o drafodaeth a dadleuon. Yn ystod trafodaethau diweddar ynghylch y bil, datgelodd y Farwnes Smith ei bryderon am y gallu i ddarparu gwasanaethau cymorth yn Gymraeg. Mae'r bil, sy'n ceisio rhoi hawl i bobl yng Nghymru a Lloegr dderbyn cymorth i ddod â'u bywydau i ben, yn codi cwestiynau pwysig am fynediad at wasanaethau yn y Gymraeg.

• Mae'r Farwnes Smith yn credu bod gwasanaethau cymorth yn Gymraeg yn hanfodol.
• Mae pryderon am effaith y bil ar iechyd a gwasanaethau sy'n cael eu datganoli.
• Mae gwelliant gan Liz Saville-Roberts yn galw am wneud pob ymdrech i ddarparu gwasanaethau Cymraeg.
• Mae angen cydweithio rhwng llywodraethau datganoledig a San Steffan.
• Mae'r mater hwn yn parhau i fod yn destun dadl yng Nghymru.

Pwysigrwydd y Gymraeg yn y broses

Wrth drafod y bil cymorth i farw, mae'n hanfodol bod y Gymraeg ar gael i'r rhai sy'n ceisio cymorth. Mae'r Farwnes Smith yn pwysleisio, "Dychmygwch orfod trafod materion mor sensitif â hynny gyda'ch meddyg teulu, a chithau methu defnyddio eich iaith gyntaf." Mae'r syniad o gael y cymorth yn Gymraeg yn gysur i lawer, ac yn sicrhau bod y broses yn teimlo'n fwy hygyrch.

Effaith y bil ar Gymru

Mae'r Farwnes Smith hefyd yn mynegi pryder am yr effaith gyfansoddiadol y gallai'r bil ei chael ar Gymru. Mae iechyd wedi ei ddatganoli, sy'n golygu bod gan Senedd Cymru gyfrifoldeb am faterion iechyd. Dyna pam y mae'n bwysig bod y broses hon yn ystyried anghenion y Gymraeg.

Y gwelliant gan Liz Saville-Roberts

Mae gwelliant a gynhelir gan Liz Saville-Roberts yn galw am wneud pob ymdrech i sicrhau mynediad at wasanaethau cymorth i farw trwy gyfrwng y Gymraeg. Mae hyn yn adlewyrchu pwysigrwydd y Gymraeg yn y drafodaeth hon, a'r angen i sicrhau bod y bobl sy'n ceisio cymorth yn gallu gwneud hynny yn eu mamiaith.

Dadansoddiad o bleidleisiau yn y Senedd

Ym mis Hydref, pleidleisiodd Aelodau'r Senedd, gan gynnwys y Prif Weinidog Eluned Morgan a'r Ysgrifennydd Iechyd Jeremy Miles, yn erbyn egwyddor cymorth i farw. Cafodd cynnig trawsbleidiol ei wrthod, gan fod rhai yn ofni y gallai agor y drws i faterion eraill, ac y gallai hyn arwain at ddiffyg amddiffyn i'r henoed a phobl anabl yn y dyfodol.

Penderfyniadau yn y dyfodol

Mae'n hanfodol bod y penderfyniadau hyn yn cael eu gwneud yn ymgynghoriad â phobl Cymru. Yn ddiweddar, daeth cadarnhad mai Senedd Cymru fyddai'n penderfynu os yw pobl yn gallu derbyn cymorth i ddod â'u bywydau i ben ar y gwasanaeth iechyd yng Nghymru neu beidio. Mae'r mater hwn yn un i'r Llywodraeth nesaf yng Nghymru, a bydd yn rhaid i Senedd newydd Cymru gytuno iddo mewn pleidlais.

Y broblem gyda chydweithio rhwng llywodraethau

Mae'r Farwnes Smith yn galw'r ffaith nad oes angen cymeradwyaeth y llywodraethau datganoledig er mwyn pasio'r bil yn "anffodus iawn". Mae'n hanfodol i lywodraethau gweithio gyda'i gilydd i sicrhau bod y gwasanaethau cymorth yn cael eu darparu yn effeithiol ac yn hygyrch i bawb.

Gwaharddiadau a phryderon eraill

Mae'r ddadl yn parhau, ac mae'n rhaid ystyried sut bydd y bil yn effeithio ar y gymuned ehangach. Pan fydd pobl yn dechrau trafod cymorth i farw, mae angen iddynt wneud hynny mewn amgylchedd lle maent yn teimlo'n ddiogel ac yn gysurus. Mae gennym ni'r gyfrifoldeb i sicrhau bod gwasanaethau yn cynnwys yr iaith Gymraeg, gan fod hyn yn hanfodol i gyflawni'r hawliau a'r cyfiawnder sydd eu hangen ar ein cymunedau.

Case Study: Gwasanaethau Cymorth i Farw yn y Gymraeg

Wrth edrych ar enghreifftiau o ble mae gwasanaethau cymorth i farw wedi bod ar gael yn y Gymraeg, mae'n bwysig adnabod y llwybrau a'r modelau sydd wedi llwyddo. Mae rhai sefydliadau yn cynnig gwasanaethau yn y Gymraeg, ond rhaid i'r bil fod yn eglur yn ei fynediad. Mae'n hanfodol i gael enghreifftiau o sut y gallai hyn weithio, a pha gymorth sydd ar gael i'r rhai sy'n chwilio am gymorth.

Yn y dyfodol: Beth sy'n digwydd nesaf?

Wrth i'r ddadl am gymorth i farw barhau, mae'n bwysig i'r cymunedau yng Nghymru a Lloegr fod yn ymwybodol o'r newidiadau sydd ar y gorwel. Mae angen i ni barhau i drafod y materion hyn, a sicrhau bod yr holl bleidlais yn cael ei chlywed. Mae'r effaith ar iechyd a gwasanaethau cymorth yn hanfodol, ac mae'n rhaid i ni sicrhau bod yr iaith Gymraeg yn cael ei chydnabod fel un sydd ei hangen ar gyfer gwasanaethau o'r fath.

FAQs

Beth yw cymorth i farw?

Cymorth i farw yw'r broses lle gall unigolion dderbyn cymorth i ddod â'u bywydau i ben, yn aml oherwydd salwch difrifol neu boen cronig. Mae'n codi llawer o gwestiynau moesegol a chyfansoddiadol.

Pam mae angen i'r Gymraeg fod ar gael yn y broses?

Mae angen i'r Gymraeg fod ar gael er mwyn sicrhau bod pobl yn gallu trafod materion sensitif fel cymorth i farw yn eu mamiaith, gan wneud y broses yn fwy hygyrch a chysurus.

Pwy sy'n penderfynu ar y bil cymorth i farw?

Mae Senedd Cymru yn gyfrifol am benderfyniadau ynghylch cymorth i farw yng Nghymru, ond mae'r bil yn cynnwys cydweithio â Llywodraeth San Steffan.

Beth yw'r pryderon am y bil?

Pryderon mawr yw ei effaith ar iechyd a'r gwasanaethau sydd wedi'u datganoli, gan gynnwys y posibilrwydd y gallai'r bil agor y drws i faterion eraill.

Sut mae gwelliannau yn y Senedd yn cael eu cyflwyno?

Mae gwelliannau yn y Senedd yn cael eu cyflwyno gan Aelodau, ac maent yn ceisio gwneud newidiadau i wella'r gyfraith, fel sicrhau mynediad at wasanaethau yn y Gymraeg.

Mae'r ddadl am gymorth i farw yn parhau i fod yn flaenllaw yng Nghymru. Sut allwn ni sicrhau bod y gwasanaethau hyn yn hygyrch i bawb? #CymorthIFarw #IaithGymraeg #Cymru